Sociale veiligheid is een betrekkelijk nieuwe term binnen arbeidsomstandigheden, het onderwerp zelf is geen onbekend fenomeen. Pesten, discriminatie, (seksuele) intimidatie, agressie en geweld worden inmiddels tien jaar intensief gevolgd in de Nederlandse Enquête Arbeidsomstandigheden (SZW, TNO, CBS) en door Eurogip voor 27 Europese landen opgetekend.
De term ‘sociale veiligheid binnen de werkomgeving’ verwijst naar de bescherming of het zich beschermd voelen tegen gevaar dat veroorzaakt wordt door of dreigt van de kant van menselijk handelen in relatie tot het uitoefenen van arbeid. De overheid onderstreept in haar beleid het belang van een gezond sociaal werkklimaat en stelt geld beschikbaar voor de bestrijding van pesten en geweld op de werkvloer en voor het terugdringen van psychosociale arbeidsbelasting (PSA).
Meten met de SVI
Sociale Veiligheid kun je meten. Dit is van belang in organisaties waar de sociale veiligheid een gespreksonderwerp is: door aard van de werkzaamheden lopen werknemers een groter risico, er heerst een klimaat van onveiligheid of er is een reorganisatie geweest of op handen. In sommige organisaties is de werkdruk heel hoog: ook dit kan gevoelens van onveiligheid veroorzaken en verdient een goede inventarisatie. Het meten van de sociale veiligheid gebeurt met de SVI: de Sociale VeiligheidsIndex.
De SVI kan worden toegepast bij individuele werknemers. Het instrument meet zowel de contextfactoren als de individuele factoren van de werknemer: klachten en coping. Daarnaast biedt de SVI ook de mogelijkheid om organisatiebeleid van bedrijven met betrekking tot sociale veiligheid handen en voeten te geven. Een rapportage op bedrijfs- of afdelingsniveau biedt kans tot onderling vergelijken.
Er wordt gevraagd naar een eigen inschatting van veiligheid van situaties op het werk, frequentie van incidenten, omgang met incidenten binnen de organisatie, gevolgen van de onveiligheid en incidenten en benodigde beleidsmaatregelen.
De SVI bestaat uit 154 vragen, die gescoord worden op een 4-puntsschaal lopend van “Nooit/Zelden” tot “Zeer Vaak”.
De score wordt bepaald door de antwoorden bij elkaar op te tellen. Sommige vragen worden gespiegeld. Een hogere score is indicatief voor onveiligere situaties.
Handleiding Sociale Veiligheidsindex
Cokkie Verschuren, eerstelijns psycholoog gespecialiseerd in psychische klachten en arbeidsomstandigheden, schreef een handleiding waarmee het onderzoek naar sociale veiligheid (pesten, discriminatie, intimidatie, agressie en geweld op de werkvloer) op de juiste wijze binnen uw eigen organisatie kan worden opgezet en uitgevoerd.
Van boosheid tot geweld
Nieuw is de benadering van Cokkie Verschuren om het fenomeen als een continuüm te beschouwen. Een oude wijsheid, recent door de Dalai Lama verwoord, geeft dit mooi weer: ‘Let op je gedachten: ze worden woorden. Let op je woorden: ze worden daden. Let op je daden: ze worden gewoonten. Let op je gewoonten: ze worden een houding. Let op je houding: het wordt je bestemming.’ Boosheid, discrimineren, pesten, intimideren, agressie en geweld gaan in elkaar over.
Inhoud
Deel I: Aanwijzingen voor praktische gebruik van de SVI
Deel II: Ontwikkeling van en onderzoek met de SVI
De Handleiding Sociale Veiligheidsindex is een uitgave van Uitgeverij Kerckebosch.
