Taakdelegatie door bedrijfsarts en de gevolgen voor preventie

Door een tekort aan bedrijfsartsen worden soms taken gedelegeerd. Naar bijvoorbeeld arbo-artsen en bedrijfsverpleegkundigen en aan casemanagers, praktijkondersteuners en re-integratieconsulenten. Wat zijn hiervoor de voorwaarden, wat mag wel en wat mag niet? Zo kun je als arboprofessionals door overdracht van de juiste informatie samen met de bedrijfsarts of gespecialiseerde functionaris werken aan preventie.

Sinds 2005 is er in veel bedrijven bezuinigd op de inzet van de bedrijfsarts. Dit onder het mom van het eigen regiemodel wat mooi paste onder de toen nieuwe mogelijkheid voor de maatregeling uit de arbowetgeving. Helaas is ook werkgerelateerd verzuim de afgelopen jaren weinig meer in beeld gebracht in bedrijven. Ook dit was een bezuiniging op de inzet van de bedrijfsarts in het kader van preventie. Ditzelfde gold voor het melden van beroepsziekten aan het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten door de bedrijfsarts. Sinds 2017 is gelukkig weer uitdrukkelijk opgenomen in de arbowetgeving dat de bedrijfsarts de plicht heeft om deze beroepsziekten melden. Helaas zie ik nog steeds in weinig bedrijven dat de bedrijfsarts wordt ingezet om werkgerelateerde oorzaken van verzuim in beeld te brengen. Ook het aanbieden van het periodiek gezondheidskundig onderzoek (PAGO) waarbij de focus ligt op de gevolgen voor de gezondheid van de medewerker door de risico’s op het werk blijft nog vaak achterwege. In 2017 is de eerste stap gezet om de bedrijfsarts weer een bijdrage te laten leveren aan preventie door de aanpassing van de arbowetgeving.

Verplichte basiscontract

In het verplichte basiscontract moet sinds juli 2018 in elk geval het volgende zijn opgenomen met betrekking tot preventie:

• Het toetsen van en adviseren over de RI&E door een gecertificeerde kerndeskundige.
• Het uitvoeren van de PAGO op basis van de uitkomst van de RI&E door een bedrijfsarts.
• De uitvoering aanstellingskeuringen door een bedrijfsarts (indien van toepassing).
• Het melden van beroepszieken door de bedrijfsarts aan het Nederlands centrum voor Beroepsziekten.
• Het aanbieden arbeidsomstandighedenspreekuur door de bedrijfsarts.
• Het bezoeken van de werkplek door de bedrijfsarts.
• Overleg tussen de bedrijfsarts en de medezeggenschap.
• Overleg tussen de bedrijfsarts en de preventiemedewerker.

Taakdelegatie door de bedrijfsarts

Op dit moment lijkt er een tekort aan bedrijfsartsen te ontstaan. Veel arbodiensten en arbodienstverleners werken nu met een vorm van taakdelegatie. Taakdelegatie houdt in dat de bedrijfsarts een aantal uitvoerende taken door andere gespecialiseerde functionaris laat uitvoeren. Deze functionarissen worden ook wel gedelegeerden genoemd. Denk hierbij aan arbo-artsen en bedrijfsverpleegkundigen, dit zijn medisch geschoolde functionarissen en aan casemanagers, praktijkondersteuners en re-integratieconsulent, dit zijn geen medisch geschoolde functionarissen. Deze laatst genoemde functionarissen mogen geen taken verrichten waar medische deskundigheid voor nodig is.

Taakdelegatie mag echter alleen onder strikte voorwaarden en de bedrijfsarts houdt altijd de eindverantwoordelijkheid. Taken gaan dan ook niet permanent over van de bedrijfsarts naar andere functionaris. Per zieke medewerker kan de bedrijfsarts bepalen welke taken hij eventueel door iemand anders laat uitvoeren. De werkwijzer taakdelegatie, februari 2019, en het Standpunt delegatie van taken door de bedrijfsarts, november 2018, geven richtlijnen voor de taakdelegatie door de bedrijfsarts.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen taken die de bedrijfsarts mag delegeren en taken die de bedrijfsarts alleen zelf mag uitvoeren. Voor de delegatie van taken zijn ook strikte voorwaarden opgesteld.

Welke taken mag de bedrijfsarts alleen zelf uitvoeren?

• Het spreekuur dat uiterlijk in de zesde verzuimweek plaatsvindt.
• Het vastleggen van medische feiten en bevindingen in het medisch dossier.
• Het opvragen van informatie bij de behandelend arts of huisarts.
• De prognose over de beperkingen van de medewerker.
• Het eindoordeel over belastbaarheid van de medewerker.
• Doorverwijzen voor nader medisch onderzoek of behandeling.
• Deelname aan het Sociaal Medisch Overleg (SMO).
• Een actueel oordeel en het medisch deel van het re-integratieverslag.

Welke taken mag de bedrijfsarts delegeren?

• Het bespreken van de probleemanalyse met de werkgever en de werknemer. Deze probleemanalyse is opgesteld door de bedrijfsarts.
• Het interviewen van de medewerker over de medische en niet-medische achtergrond van de ziekmelding (anamnese).
• Het uitvoeren van eenvoudig lichamelijk onderzoek, bijv. het meten van de bloeddruk.
• Binnen de wettelijke kaders een oordeel vormen op basis van de verzamelde gegevens en advies geven.
• Bepalen of en wanneer een vervolgafspraak nodig is.
• Een terugkoppeling opstellen voor de werkgever en werknemer.
• Informatie opnemen in het dossier zoals vervolgafspraak, hervattingsdatum en interventies.

Wat zijn de voorwaarden?

• De bedrijfsarts moet een duidelijke opdracht aan de gedelegeerde geven.
• De bedrijfsarts moet daarbij indien nodig voldoende aanwijzingen geven.
• De bedrijfsarts moet de bekwaamheid van de gedelegeerde hebben getoetst.
• De bedrijfsarts moet de uitvoering van de taken door de gedelegeerde toetsen en daarbij de mogelijkheid hebben van tussenkomst.
• De werknemer moet over de delegatie en de daarbij behorende verantwoordelijkheidsverdeling zijn geïnformeerd, met inbegrip van de mogelijkheid de bedrijfsarts (persoonlijk) te consulteren.

Taakdelegatie van preventietaken

Opvallend is dat in beide documenten, de werkwijzer taakdelegatie en het Standpunt delegatie van taken door de bedrijfsarts, geen uitgebreide aandacht wordt besteed aan het mogen delegeren van taken op het gebied van preventie. Er staat alleen aangegeven dat de bedrijfsarts ook bepaalde preventieve en andere taken mag delegeren. Het gaat hierbij om taken die vanuit de Arbowet zijn toegewezen aan de bedrijfsarts. Wel wordt aangegeven dat er een voornemen is om dit nader uit te werken. Hierdoor worden de afspraken over taakdelegatie in het contract met de arbodienst of arbodienstverlener ook voor jou als arboprofessional interessant. 

Belangrijk is om te weten wat hierover is of wordt afgesproken en wat hiervan de consequenties zijn voor je werk. Denk hierbij met name aan de invulling van het structurele overleg tussen de bedrijfsarts en de preventiemedewerker, het bezoeken van de werkplek door de bedrijfsarts en het geven van advies over preventie door de bedrijfsarts. Ook altijd goed om te weten is dat de ondernemingsraad instemmingsrecht op de inhoud van het contract met de arbodienst of arbodienstverlener. Dus ook op de invulling van de taakdelegatie.

Aandachtspunten voor de arboprofessional

Het is van belang om te weten welke externe functionarissen betrokken zijn bij het uitvoeren van preventie en verzuimbegeleiding, wie welke taken uitvoert en wie de eindverantwoordelijkheid draagt. De uitwerking hiervan zou moeten komen van de arbodienst of arbodienstverlener die vanuit jouw organisatie wordt ingehuurd. Deze uitwerking zou bij voorkeur onderdeel moeten uitmaken van het contract met deze arbodienst of arbodienstverlener. In deze uitwerking zou moeten staan welke functionarissen worden ingezet: bedrijfsarts, bedrijfsverpleegkundige, re-integratiecoach enz. En belangrijker nog welke taken voeren zij wel of juist niet uit. We hebben het hier over taakdelegatie door de bedrijfsarts dus moet ook duidelijk zijn wie die bedrijfsarts is die deze taken delegeert en hoe de bedrijfsarts zicht heeft op de uitvoering van de taken door deze functionarissen. De bedrijfsarts blijft immers verantwoordelijk voor de taken die hij delegeert.

Op basis van deze informatie kun je als arboprofessional bepalen met welke functionaris of functionarissen je het beste structureel overleg kunt hebben in het kader van preventie. Is dit de bedrijfsarts of toch beter één of meerdere functionarissen die werkzaam zijn onder taakdelegatie van de bedrijfsarts?

Geanonimiseerde informatie

In het kader van het voorkomen van werkgerelateerd verzuim is het niet alleen van belang dat je als arboprofessional de juiste geanonimiseerde informatie krijgt vanuit de ‘spreekkamer’ van de bedrijfsarts. Maar ook dat de juiste functionarissen gebruik kunnen maken van de kennis en informatie die jij hebt van het bedrijf in het kader van preventie. Hierdoor kunnen zij tot een juist oordeel komen in het kader van hun advisering bij een zieke medewerker maar ook bij hun taak in het kader van het adviseren over preventie.

Tenslotte ligt er naar mijn idee ook een taak bij je om na te gaan bij HR en bedrijfsarts of de medewerkers ook goed geïnformeerd zijn over taakdelegatie. Hierbij gaat het minimaal over onderstaande zaken:

• Welke taken door de bedrijfsarts zijn gedelegeerd en aan wie.
• Hoe het principe van taakdelegatie werkt.
• Dat de gedelegeerde werkt in taakdelegatie van de bedrijfsarts en wat dit betekent.
• Wat de professie en bekwaamheid van de gedelegeerde is.
• Dat de bedrijfsarts eindverantwoordelijke blijft en wat dit betekent.
• Dat de medewerkers vrije toegang hebben tot de bedrijfsarts.
• Welke informatie wel en niet met de werkgever wordt gedeeld.
• Dat de gedelegeerde onder afgeleid medisch beroepsgeheim van de bedrijfsarts valt.
• Bij wie de medewerkers terecht kunnen met vragen of klachten over de dienstverlening door de bedrijfsarts en/of gedelegeerde.

Of het nu gaat om wel of geen taakdelegatie, helaas zie ik nog in veel bedrijven dat er onvoldoende gebruik wordt gemaakt van elkaars kennis en informatie. Die van de bedrijfsarts als externe professional en de preventiemedewerker, arbocoördinator e.d. als interne professional. De huidige ontwikkelingen rondom taakdelegatie geven weer een mooie gelegenheid om hier op een goede manier invulling aan te geven.