Veilig werken op hoogte

Werkzaamheden op hoogte mogen alleen uitgevoerd worden vanaf een veilige en ergonomisch verantwoorde steiger, helling, stelling of bordes. Dit geldt ook voor trappen en ladders. Zodat een werknemer veilig op hoogte kan werken en valgevaar wordt voorkomen. Welke wet- en regelgeving is er? En waar moet je nog meer op letten?

Er zijn verschillende wettelijke regels en richtlijnen opgesteld als het gaat om werken op hoogte:

Arbobesluit artikel 3.16: Voorkomen valgevaar - de werkgever moet de nodige maatregelen treffen.
Arbobesluit artikel 7.18b: Hijs- en hefwerktuigen voor personen.
Arbobesluit artikel 7.23: Gebruik van arbeidsmiddelen voor werken op hoogte, zoals ladders, steigers en trappen.
Arbobesluit artikel 7.34: Steigers.

Valgevaar voorkomen

Bij werken op hoogte is er valgevaar. Jaarlijks vallen er veel mensen van een dak, een ladder en dergelijke, met alle gevolgen van dien. Het meeste voorkomende zijn vallen van daken, vloeren, ladders, trappen of steigers. Niet alleen de hoogte, maar ook het karakter van de werkzaamheden en de directe omgeving bepalen het aanwezige gevaar. De meeste ongevallen door vallen ontstaan door het verlies van evenwicht, onvoldoende beveiliging of het ontbreken daarvan en verkeerd gebruik van arbeidsmiddelen zoals een ladder of steiger. Als werkgever ben je verplicht om de werkplek beveiligen bij werkzaamheden waarbij er sprake is van valgevaar.

Valgevaar voorkom je door de werkplek veilig en ordelijk in te richten en de arbeidsmiddelen veilig op te stellen en op een juiste manier te gebruiken. Maatregelen en voorzieningen die hiervoor kunnen dienen, staan beschreven in de Arbowet, Arbobesluit en Arbocatalogi. Een compleet overzicht over werken op hoogte, zoals in de Arbocatalogus Bouw en Infra is opgenomen, vind je hier.

Hoe kies je het beste klimmateriaal?

Onder klimmaterialen wordt verstaan: alle producten die gebruikt worden om te werken op hoogte of het verkrijgen van toegang op hoogte, zoals opstapkrukjes, trappen, ladders, platforms en steigers.

Een opstapkruk is slechts een hulpmiddel voor het reiken naar een hoogte van minder dan 3 meter.
Een trap heeft een maximaal bereik van 5 meter.
Een ladder heeft een maximale stahoogte van 7,5 meter. De sta tijd mag maximaal 2 uur zijn en de reikwijdte niet meer dan 1 meter.

Opstapjes, krukjes, ladders, loopbruggen en dergelijke zijn eigenlijk niet om op hoogte te werken, maar om op hoogte te komen. Het zijn de platformen, steigers en hoogwerkers die mensen goed beschermen tegen vallen en waarop je dus kunt werken.

Om op hoogte te komen (en dus niet om er te werken) heb je de volgende mogelijkheden:

Opstapjes en krukjes
Huishoudtrappen en professionele trappen
Ladders, schuifladders, reformladders en vouwladders
Vaste of verrijdbare loopbruggen en vaste trappen
Vluchtladders

Het werken op hoogte kan op verschillende manieren:

Rolplatforms
Aluminium steigers
Elektrische hoogwerkers

Wijziging Arbobesluit: werkbakken en werkplatforms

Per juli 2020 mag alleen in uitzonderlijke situaties en onder strikte voorwaarden gewerkt worden vanuit een aan een hijswerktuig gekoppelde werkbak of werkplatform (Arbowetweter.nl). De voorwaarden voor de inzet en het gebruik van werkbakken en werkplatforms zijn gewijzigd om het -oneigenlijke- gebruik van werkbakken aan hijswerktuigen als (personen)vervoermiddel terug te dringen. Zie ook: https://www.inspectieszw.nl/melden/werkbakken-en-platformen

Veel mis bij werken met rolsteigers

Het gevaar van rolsteigers wordt onderschat. Vallen van een rolsteiger is één van de meest voorkomende ongevalstypen in de bouwsector. De Inspectie SZW controleerde eind 2020 het professioneel gebruik van 270 rolsteigers en constateerde bij 251 steigers een onveilige situatie. Bij schildersbedrijven was er in alle gevallen sprake van een onveilige situatie. Deze cijfers zijn zorgelijk, omdat vallen van een rolsteiger één van de meest voorkomende ongevalstypen in de bouwsector is.

RI&E

Op basis van een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en bijbehorend Plan van Aanpak (PvA) maak je de keuze om een rolsteiger in te zetten voor tijdelijk werk op hoogte. Door de risico’s te herkennen en te beheersen kun je veilig werken, ook met een rolsteiger. Een RI&E (met PvA) is een wettelijke verplichting, ook voor bedrijven met weinig werknemers, dus ook als er zzp’ers worden ingezet. Als RI&E en PvA onvolledig zijn volgt een waarschuwing van de Inspectie SZW. Heb je geen RI&E en PvA, dan kan de Inspectie direct een boete opleggen. Meer informatie: https://www.inspectieszw.nl/onderwerpen/rolsteigers

Tips voor veilig gebruik ladder

Hieronder volgen aanwijzingen voor het opstellen en veilig gebruik van de ladder (veelal zijn deze ook van toepassing op een trap).

Er moet voldoende vrije ruimte zijn voor plaatsing van een ladder en het gebruik bij windkracht 6 of hoger is niet toegestaan;
Een ladder moet worden opgesteld onder een hoek van ca. 75 graden (een vuistregel is om de tenen tegen de onderkant van de ladder te plaatsen en de ladder met gestrekte armen recht vooruit te pakken);
Een ladder moet aan de onderzijde niet kunnen wegzakken of uitglijden; zonodig de ladder voorzien van een stabiliteitsbalk;
Een ladder moet aan de bovenzijde tegen zijdelings wegglijden worden geborgd; eventueel moet de ladder worden vastgezet met een touw;
Een ladder moet tenminste een meter uitsteken boven de plaats waartoe hij toegang geeft. Bij het afstappen van de ladder op hoogte moet er een deugdelijke steun zijn.
Plaats een ladder niet op een hellend vlak, een zachte oneffen of gladde ondergrond, op een tafel of kist, achterstevoren of ondersteboven;
Sporten en ladderschoenen schoon houden; de ladder niet beklimmen met gladde of vervuilde zolen;
Beklim een ladder met het gezicht naar de ladder toe en gebruik twee handen; materiaal en gereedschap kunnen beter met een touw omhoog worden gebracht;
De toegang van de ladders steeds vrijhouden van obstakels, zonodig markeren met schrikhekken;
Sluit een deur af of blokkeer de doorgang als u een ladder voor een deur moet plaatsen;
Plaats metalen ladders nooit in de buurt van onder spanning staande blanke delen; houd minimaal een afstand van twee meter aan of gebruik een geïsoleerde ladder (hout/ kunststof);
Reik nooit te ver buiten de ladder en steun nooit met een voet (op bijvoorbeeld) een raamkozijn of dorpel; de ladder kan gaan schuiven;
Plaats een ladder niet direct tegen een raam; gebruik in dit geval dwarssteunen;
Beklim een ladder of trap (zonder platform) nooit hoger dan de vierde tree van boven;
Uit overwegingen van veiligheid voor het publiek, met name kinderen, mogen ladders niet onbeheerd worden achtergelaten.