Voorkomen van kou op de werkplek

Als een werkplek te koud is, kunnen werknemers minder goed presteren en bovendien ziek worden. Het gaat hierbij niet alleen om mensen die in de buitenlucht werken, maar ook om werknemers in onverwarmde loodsen of koelcellen. Werkgevers moeten maatregelen treffen om gezondheidsschade als gevolg van kou te voorkomen.

Onderkoeling
Het menselijk lichaam probeert via de stofwisseling een balans te behouden waarbij de 'kerntemperatuur' (de inwendige lichaamstemperatuur) op 37 ˚C blijft. Als de kerntemperatuur met meer dan een halve graad daalt, dan kunnen lichaamsfuncties verstoord raken. Bij een nog lagere temperatuur is er sprake van onderkoeling (bij minder dan 35 ˚C) en kan uiteindelijk hartstilstand optreden.

Mensen met een kans op een verminderde doorbloeding vanwege een ziekte of gebrek kunnen sneller last van kou hebben. Ook kan kou effecten hebben als koude vingers en handen en koude voeten, oren of neus. Vrouwen blijken hier trouwens vaker gevoelig voor dan mannen. Mensen die lijden aan het fenomeen van Raynaud hebben sneller last van koude vingers, die uiteindelijk zelfs zeer pijnlijk kunnen worden.

Gevoelstemperatuur
Niet alleen de temperatuur zegt iets over kou, ook de luchtverplaatsing (tocht of wind) speelt een rol. Luchtverplaatsing laat een vochtige huid sterker afkoelen of blaast het luchtisolatielaagje weg door de kleding heen. Hierdoor koelt het lichaam extra af. In dit geval is het beter om niet over de luchttemperatuur te spreken maar over de gevoelstemperatuur. Via gestandaardiseerde methoden, (zoals de ‘Wind chill index’) is deze gevoelstemperatuur te berekenen. Dit kan onder andere op de site van het KNMI.

Koude beroepen
Werknemers die in de buitenlucht werken, kunnen te maken krijgen met kou. Met name in de winter. Het gaat bijvoorbeeld om bouwvakkers, stratenmakers, tuinmannen, postbestellers, politieagenten en werknemers in de agrarische sector. Werknemers die in grote tochtige onverwarmde loodsen werken, kunnen eveneens last hebben van kou op het werk.
Ook werknemers in koel- en vrieshuizen, werknemers in de vis- en vleesverwerking en slagers hebben met koude te maken, hoewel de wind hier geen rol van betekenis speelt.

Verplichtingen Arbowet
Het Arbobesluit (artikel 6.1) bepaalt dat de temperatuur op de werkplek of van het product dat moet worden bewerkt niet nadelig mag zijn voor de gezondheid van de werknemer. Hoewel er geen specifieke temperaturen worden genoemd, is wel bepaald dat werkgevers er alles aan moeten doen om gezondheidsklachten te voorkomen. Als een lage temperatuur niet vermeden kan worden, moet de werkgever:

persoonlijke beschermingsmiddelen beschikbaar stellen
de duur van de werkzaamheden verkorten
werkzaamheden afwisselen met werk op een warme plek

Vorstverlet
De bouw heeft bedrijfseigen regels opgesteld voor het werken onder koude omstandigheden. Deze zijn terug te vinden in de ‘CAO voor de Bouwnijverheid’ (artikel 20a). De belangrijkste punten hieruit zijn:

Bij een gevoelstemperatuur lager dan -6 ˚C mogen werknemers die onder die CAO werken het werk neerleggen (let op: het gaat om gevoelstemperatuur, het hoeft dus niet echt hard te vriezen).
Als bij een tweede meting om 10.30 uur de gevoelstemperatuur nog steeds onder de -6 ˚C ligt, mag de werknemer naar huis. Tenzij de werkgever hem passend vervangend werk aanbiedt. (De meting van het KNMI-station dat het dichtst bij het postcodegebied van de werkplek ligt, is maatgevend.)

Ook als de werkplek door sneeuw of ijzel onbegaanbaar is of als er geen beschermende kleding beschikbaar is, mag de werknemer het werk weigeren.
Bij dergelijk (vorst)verlet wordt het loon van de werknemer gewoon doorbetaald door de werkgever.
Meer informatie over vorst in de bouw is te vinden op de website van FNV Bouw.

Maatregelen koude werkplek
Maatregelen die te nemen zijn bij kou:

Scherm de werkplek af van kou, wind of regen.
Laat werknemers pauzeren in een warme ruimte.
Verstrek warme dranken.
Schaf gereedschap aann dat is voorzien van isolerend materiaal.
Laat gereedschap niet liggen op een koude plek (vooral ’s nachts niet).
Verstrek heatpacks. Een heatpack is een warmtebron die via een chemische reactie warmte produceert en die je in je zak kunt stoppen.

Meer informatie over kou op het werk is te vinden bij Klimaat op de Arbeidsplaats (Inspectie SZW) en Werken onder koude omstandigheden (Arbo-Informatieblad AI-20).

Bron: Rijksoverheid