In 2012 zijn 6.451 meldingen van beroepsziekten geregistreerd bij het NCvB. Van de meldingen kwam 66% uit de bouwnijverheid. Arbodiensten meldden grotendeels collectief via de Stichting Arbouw. De overige meldingen kwamen uit andere economische sectoren.
Incidentie van beroepsziekten
De beroepsziekte-incidentie wordt (via het Peilstation Intensief Melden) over 2012 geschat op 266 beroepsziekten per 100.000 werknemersjaren. De hoogste incidentiecijfers worden gerapporteerd voor psychische aandoeningen (96) en aandoeningen aan het houdings- en bewegingsapparaat (74), gevolgd door gehooraandoeningen (59), huidaandoeningen (4), luchtwegaandoeningen (4), neurologische aandoeningen (3) en infectieziekten (2)
Beroepsziekten per diagnosecategorie
Beroepsziekten aan het houdings- en bewegingsapparaat komen vooral veel voor in de bouw, vervoer en opslag en industrie. In 2012 kwamen deze beroepsziekten in deze sectoren 1,5 tot 5,5 keer vaker voor dan gemiddeld in Nederland. De structurele aandacht voor preventie in de bouw heeft in 2012 mogelijk bijgedragen aan de laagste incidentie van het aantal beroepsziekten ten opzichte van de voorgaande drie jaren. Voor de sectoren vervoer en opslag en industrie is de incidentie niet veranderd.
Psychische aandoeningen
Werkgebonden psychische aandoeningen vormen nog altijd de meest voorkomende beroepsziekte. De incidentie is het hoogst in het onderwijs. De diagnoses overspannenheid en burnout vormden, net als voorgaande jaren, het grootste deel van het aantal meldingen (76%). Net als bij depressie zijn problemen met de werkinhoud en proble- men tussen mensen vaak de oorzaak. Bij 50% van de meldingen is er sprake van verzuim dat langer dan drie maanden duurt. In 2012 waren er 107 meldingen van een Posttraumatische Stress Stoornis (PTSS). Agressieincidenten en aanwezigheid bij ongevallen zijn hiervan de oorzaak.
Huidaandoeningen
Het aantal meldingen van beroepshuidaandoeningen daalde ten opzichte van vorig jaar (145 versus 188), terwijl het aantal eczemen juist steeg (132 versus 124). Het gaat hierbij vooral om irritatief contacteczeem (71% van alle meldingen) en allergisch contacteczeem met 20%. Allergenen die de aandacht vragen zijn epoxyverbindingen in harsen, lijmen en coatings, rubberversnellers in handschoenen, isocyanaten in isolatiematerialen en isothiazolinonen, conserveermiddelen in watergedragen verven en stukadoormaterialen. Elektrisch lassen blijkt een aanzienlijke bijdrage te kunnen leveren aan het risico op huidkanker.
Long- en luchtwegaandoeningen
In 2012 zijn 107 meldingen gedaan van beroeps- long- en luchtwegaandoeningen. De meeste meldingen betreffen allergische rhinitis en astma, zowel gemeld door bedrijfsartsen als via het Peilstation Arbeidsgebonden Longaandoeningen (PAL). De meldingen zijn voor een groot deel toe te schrijven aan het actieve opsporingspro- gramma binnen de bakkerssector dat eind 2010 van start is gegaan. Ook het Preventief Medisch Onderzoek (PMO), vooral in de sector bouw, genereerde veel meldingen (49%) ten opzichte van andere spreekuurcontacten.
Gehooraandoeningen
Beroepsziekten van het gehoor zijn in 2012 2.826 keer gemeld. De meldingen zijn vooral afkomstig uit de bouw, maar het valt op dat het aandeel van meldingen slechthorendheid uit andere sectoren in 2012 is toegenomen. Primaire preventie in de vorm van bronbestrijding blijft vaak onderbe- licht. In veel andere sectoren is dat eveneens het probleem ondanks de bekendheid met de gevol- gen van blootstelling aan schadelijk lawaai. De muzieksector vormt een positieve uitzondering. In 2012 zijn voor het eerst meldingen van tinnitus opgenomen (8 meldingen). Onlangs is hiervoor een beroepsziekteregistratierichtlijn verschenen.
Neurologische aandoeningen
In 2012 kwamen bij het NCvB net als in 2011 92 meldingen van neurologische aandoeningen binnen. Het aantal meldingen (7) van chronisch toxische encefalopathie (CTE) loopt iets terug. Dit wordt toegeschreven aan een groter bewustzijn van de schadelijke effecten van organische oplosmiddelen hetgeen in Nederland heeft geleid tot een sterke beperking van de blootstelling. Om de diagnostiek te standaardiseren zijn er op initiatief van de Nederlandse Solvent Teams Europese consensuscriteria geformuleerd voor de neuropsychologische diagnostiek van CTE. Nederlandse onderzoekers concludeerden dat er sterke aanwijzingen zijn dat blootstelling aan gewasbestrijdingsmiddelen en/of insecticiden de kans op het ontwikkelen van de ziekte van Parkinson vergroot.
Infectieziekten
Infectieziekten en werk is een onderwerp dat arbo-professionals geregeld bezig houdt. Ongeveer een kwart van alle NCvB helpdeskvragen betrof in 2012 beroepsinfectieziekten. Evenals in eerdere jaren gingen veel vragen over thema’s als vaccinatie en hoe om te gaan met werknemers met een verhoogde medische kwetsbaarheid. Opvallend zijn vooral de terugkerende vragen over MRSA en het wel of niet weren van werknemers met een infectieuze aandoening in bepaalde branches, zoals de vleesverwerking en de gezondheidszorg.
Kanker
Het aantal bij het NCvB gemelde gevallen van beroepskanker blijft sterk achter bij het aantal geschatte gevallen. Op grond van het toegenomen aantal helpdeskvragen lijkt de belangstelling voor kanker en werk toe te nemen. Asbest blijft ook daar een belangrijk onderwerp, zowel waar het gaat om diagnose en prognose als om het inschatten van en communiceren over het risico bij lage tot zeer lage blootstelling. Een ander onderwerp dat in de aandacht is, is de invloed van nachtwerk op kanker. In 2013 is de NCvB registratierichtlijn longkanker door werk gepubliceerd.
Zwangerschap en werk
De helpdesk kreeg in 2012 25 vragen over zwangerschap en werk, waarvan 13 over chemische stoffen en 9 over biologische agentia. In 2012 is door het NCvB een literatuurstudie verricht naar de effecten van werkstress op de uitkomst en het beloop van de zwangerschap. Hierbij werd sterk bewijs gevonden voor een verhoogd risico op zwangerschapshypertensie en pre-eclampsie (zwangerschapsvergiftiging) bij de moeder en een hogere kans op een daling van het geboortegewicht van het kind door werkstress van de moeder. De uitkomsten zijn toegevoegd aan de RIVM-toolkit ‘Kinderwens, zwangerschap en werk’.
Cardiovasculaire aandoeningen
In 2012 zijn 33 cardiovasculaire aandoeningen gemeld. Hoewel er overtuigende wetenschappelijke argumenten zijn voor de relatie tussen klachten van het hartvaatstelsel en bijvoorbeeld werkstress, blijft het moeilijk op individueel niveau de bijdrage van werkstress in het totaal van risicofactoren goed te wegen en de conclusie te trekken dat de aandoening in overwegende mate door het werk is opgetreden. Er is dan ook geen beroepsziekteregistratierichtlijn voor het melden van cardiovasculaire aandoeningen. Wel zijn de meldingen een belangrijk signaal voor preventief beleid.
Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB)
‘Kerncijfers beroepsziekten 2013’ is opgesteld door het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) / Coronel Instituut voor Arbeid en Gezondheid, Academisch Medisch Centrum, Universiteit van Amsterdam in opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het doel hiervan is een overzicht te geven van het vóórkomen van beroepsziekten en de verdeling binnen sectoren en beroepen in Nederland in 2012.
Het overzicht is bedoeld voor organisaties die beleid en preventie op het gebied van beroepsziekten als interessegebied hebben zoals overheid, werkgevers- en werknemersorganisaties en instellingen voor arbodienstverlening en gezondheidszorg. Deze kerncijfers en de tweejaarlijkse uitgave van ‘Beroepsziekten in Cijfers’ zijn bijvoorbeeld bruikbaar bij de Risico inventarisatie en -evaluatie om te bezien welke nadelige gezondheidseffecten door werk kunnen worden voorkómen.
Naast deze rapportage werkt het NCvB aan het verbeteren van de kwaliteit van preventie, (vroeg) diagnostiek, behandeling en begeleiding van arbeidsgebonden aandoeningen door kennisverspreiding via internet (www.beroepsziekten.nl), publicaties, nieuwsbrieven en lezingen.
Bron: NCvB
