In de studie 'Het succes van de vergrijzing' kijken TNO en het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) op een vernieuwende manier naar vergrijzing: namelijk als de positieve uitkomst van de welvaart van onze samenleving. Vergrijzing vormt zeker een uitdaging, maar één die we als welvarend land zeker aankunnen, mits we in staat zijn oude patronen te doorbreken.
Vergrijzing is nieuw
Govert Gijsbers, senior onderzoeker TNO: "In beleidsdiscussies wordt vergrijzing vrijwel uitsluitend als bedreiging gezien, vanwege bijvoorbeeld de pensioentekorten en hoge zorgkosten. Maar vergrijzing is in feite het succes van onze samenleving. We zijn rijker, hoger opgeleid, hebben beter onderwijs, betere gezondheidszorg en openbare voorzieningen. Omdat vergrijzing historisch gezien een nieuw fenomeen is, weten we niet goed hoe we met deze ontwikkeling om moeten gaan. Wel is duidelijk dat het een aantal ingrijpende veranderingen op het gebied van werken, voorzieningen, zorg en wonen vraagt." Door in te zetten op sociale en technologische innovatie is een productiviteitsstijging vergelijkbaar met die in de afgelopen 60 jaar goed mogelijk. Deze zal de gevolgen van vergrijzing voor de arbeidsmarkt en de zorgkosten kunnen opvangen.
Investeer in productiviteit
Veel bedrijfstakken kampen met een groeiend tekort aan gekwalificeerde werknemers. De studie laat zien dat om dit arbeidsmarktvraagstuk op te lossen onder meer een omslag nodig is in het bedrijfsleven, bij sociale partners en in allerlei regelingen en arrangementen: allereerst moet de productiviteit en inzetbaarheid van mensen tussen hun 60ste en 70ste levensjaar omhoog. Daarnaast moet worden geïnvesteerd in menselijk kapitaal over de gehele levensloop, zowel als werknemer maar bijvoorbeeld ook als mantelzorger. Een prioriteit is het bevorderen van innovaties in het onderwijs voor laagopgeleiden, waarbij men eerder van school gaat maar langer blijft doorleren en werken: van de laagopgeleiden werkt gemiddeld ongeveer de helft, tegen negen van de tien hoogopgeleiden. Een leven lang leren, innovatie en productiviteitsstijging maken niet alleen de vergrijzing betaalbaar, maar versterken tevens onze positie in de globaliserende economie.
Van ontziebeleid naar activeringsbeleid
Met technologische en sociale innovatie is het mogelijk mensen langer gezond en actief te houden. Gijsbers: "Nederland is gewend aan ontziebeleid voor ouderen. Er is een paradigmaverschuiving nodig, waarbij we door activeringsbeleid effectief werken aan de participatie van ouderen in economie en maatschappij. Domotica-oplossingen en innovatieve woon-zorgconcepten kunnen ervoor zorgen dat mensen op hoge leeftijd zo lang mogelijk zelfstandig en autonoom blijven. Lokaal vinden bijvoorbeeld wel innovatieve woon-zorgprojecten plaats, maar opschalen blijkt vaak lastig vanwege verkokering op verschillende beleidsterreinen. Om oude patronen te doorbreken is een integrale benadering nodig van domeinen als arbeid, wonen, zorg en preventie. Hiervoor is het belangrijk verschillende partijen op een innovatieve manier te laten samenwerken – dat kan bijvoorbeeld in ‘proeftuinen’ of ‘living labs’."
Vergrijzing als kans
Vergrijzing biedt kansen voor innovatieve bedrijven die een groeiende ouderenmarkt weten te bedienen met nieuwe producten en diensten zoals nieuwe zorgconcepten, hulpmiddelen, mobiliteitsoplossingen, of ICT-vernieuwingen die zelfstandigheid ondersteunen. TNO werkt samen met bedrijven en instellingen aan de ontwikkeling van innovatieve oplossingen op het gebied van bijvoorbeeld e-health, woon-zorgoplossingen en ouderenzorg. Ook adviseert TNO overheden over onderwerpen als duurzame inzetbaarheid van werknemers en ouderenbeleid.
Download hier het rapport ‘Het succes van de vergrijzing’.
Bron: TNO
