Risicoberoepen en sectoren - Sociale veiligheid

Rapport Agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak

In september 2011 verscheen het rapport Agressie en geweld tegen werknemers met een publieke taak. Onderzoek voor Veilige Publieke Taak 2007 - 2009 - 2011.

Werknemers met een publieke taak kunnen het slachtoffer worden van agressie en geweld door externen. Net als in 2007 en 2009, is in 2011 een landelijk onderzoek gedaan naar aard en omvang van agressie en geweld en beleid van organisaties. Het onderzoek is uitgevoerd door DSP-groep in opdracht van het programma Veilige Publieke Taak.

Er zijn vijftien beroepsgroepen onderzocht, verdeeld over zes sectoren: veiligheid, zorg, onderwijs, sociale zekerheid, openbaar vervoer en openbaar bestuur. De cijfers in dit rapport zijn gebaseerd op een enquête die in de eerste helft van 2011 is gehouden. Voor drie beroepen zijn cijfers uit eerdere onderzoeken gebruikt, waardoor het totaal aantal ondervraagde werknemers met een publieke taak op ruim 9.000 uitkomt.

De opzet van het onderzoek is een enquête die de perceptie van werknemers peilt. Hieronder worden enkele discussiepunten uit de conclusies in dit rapport gepresenteerd waar nog geen antwoord op kan worden gegeven. Het rapport beveelt aan om naast dit vragenlijstonderzoek over alle beroepen meer de diepte in te gaan per beroepsgroep.

Meer maatregelen, meer slachtoffers?
Een bijzondere uitkomst van dit onderzoek is onder meer dat in beroepsgroepen waar – in de beleving van de werknemers – méér maatregelen tegen agressie en geweld worden getroffen dan in 2007, het percentage slachtoffers is gestegen.

Zouden de verwachtingen van de werknemers in deze beroepsgroepen ten aanzien van de verplichtingen van de werkgever gestegen zijn waardoor de inspanningen als onvoldoende worden ervaren?

De onderzoekers geven daarbij aan dat het ook mogelijk is dat er wel maatregelen zijn getroffen door de werkgever, maar dat het tijd kost voordat deze op de werkvloer doordringen. Dit onderzoek kan daar geen antwoord op geven omdat niet is onderzocht welke maatregelen elke beroepsgroep daadwerkelijk heeft getroffen. Veilige Publieke Taak heeft een nadere invulling gegeven aan de verplichting van de werkgever om de werknemers te beschermen en zorg te dragen voor taakuitoefening.

Uitschieters
Een andere uitkomst is dat de slachtofferpercentages per beroepsgroep soms constant zijn en soms juist lijken te schommelen. Wat te denken van de uitschieter naar boven bij het UWV en naar beneden bij de ziekenhuizen in 2009? Wat zegt dit over de verbetering die in 2011 bij de Belastingdienst zichtbaar werd? Onderzoekers geven aan dat dit soort uitschieters mogelijk de reflectie zijn van andere factoren die niet per se verbonden zijn aan agressie en geweld, zoals reorganisaties.

Zijn agressie en geweld uit te bannen?
Een groot deel van alle incidenten is het gevolg van onbekende factoren, wellicht zelfs puur toeval. Dit zou kunnen betekenen dat, zelfs als alle werkgevers op alle maatregelen maximaal investeren, het aantal slachtoffers nauwelijks verder zal kunnen dalen. In dat geval moeten we ons er bij neerleggen dat elk jaar honderdduizenden werknemers met een publieke taak slachtoffer worden van ongewenst gedrag. Moet in dat geval de komende jaren niet vooral worden gewerkt aan verbetering van opvang en nazorg, in plaats van preventie?

Aandacht voor herhaald slachtofferschap nodig?
Binnen de verschillende beroepsorganisaties wordt een kleine groep werknemers veel vaker slachtoffer van agressie en geweld dan gemiddeld voor de beroepsgroep. Dit wordt herhaald slachtofferschap genoemd. Wat is hier precies aan de hand? Persoonlijke interviews met slachtoffers kunnen misschien meer duidelijkheid bieden. Ook biedt zo'n onderzoek mogelijk- heden om beleid te ontwikkelen dat zich speciaal richt op werknemers die de meeste bescherming en ondersteuning nodig hebben.