Zo herken je pesten

Preventiemedewerkers kunnen, samen met de vertrouwenspersoon, een rol vervullen als het gaat om pesten op de werkvloer. Maar dan is het belangrijk dat het pesten herkend wordt. In dit artikel vind je meer informatie over hoe je pesten herkent en hoe je er vervolgens mee omgaat. 

Wanneer is iets pesten?
Wat precies pesten is, is soms lastig vast te stellen. Het gaat in ieder geval om structurele incidenten. Een keer, hoe erg ook, valt niet onder pesten maar onder ongewenst gedrag. Die incidenten kennen veel verschillende vormen. Soms gaat het om op het eerste gezicht subtiele pesterijen, zoals koffie halen voor de hele afdeling, behalve voor één persoon (iedere dag opnieuw), of het wijzigen van een vergaderlocatie waarvan iedereen behalve één op de hoogte gesteld wordt. Soms is het directer: scheldpartijen en bedreigingen, vernederingen, minachtende en kleinerende commentaren over persoonlijke kenmerken, het verspreiden van bedreigende of kleinerende geschreven commentaren of foto’s op diverse vormen van (sociale) media, denk daarbij aan sms’jes en e-mails. Ook het stelselmatig niet beantwoorden van e-mail van een collega kan iemand opvatten als pesten. Het pesten kan op verschillende manieren plaatsvinden, door woorden (verbaal), gezichtsuitdrukkingen en gebaren (non-verbaal), direct lichamelijk contact (fysiek) en digitaal. Daarnaast verdient het aandacht dat pesten (zeker digitaal) ook buiten werktijd kan gebeuren.

Herkennen
Behalve het signaleren door ogen en oren open te houden, kan pestgedrag op de werkvloer blijken uit de RI&E (neem er dan wel vragen over op!). Verder kan pesten blijken uit het feit dat een gepeste medewerker zich meldt bij de preventiemedewerker. Of dat een medewerker het pesten van een collega bespreekt met de preventiemedewerker. 

Impact van collega’s
Bij pesten hebben omstaanders grote impact. Naast de pester en het slachtoffer heb je vaak ‘assistent pesters’: medewerkers die met de pester meedoen. Ook zijn er ‘passieve versterkers’, medewerkers die het pesten aanmoedigen. Het slachtoffer heeft vaak ‘bondgenoten’, medewerkers die het voor hem opnemen, of een ‘passieve bondgenoot’, iemand die het slachtoffer niet durft te helpen. Daarnaast zijn vaak andere buitenstaanders getuige van het pesten. Dus de sociale impact is groot. Hou hier bij het omgaan met pesten rekening mee.

Acties
Als preventiemedewerker of vertrouwenspersoon kun je de gepeste medewerker bijstaan in de stappen die hij moet nemen bij de aanpak van het pestgedrag. Om dit te kunnen realiseren, moet hij zijn grens te trekken, het gedrag bespreekbaar maken en iemand binnen de organisatie benaderen die hij vertrouwt. Van belang is het ervaren van pesten te constateren en bespreekbaar te maken. De preventiemedewerker kan een medewerker die zich gepest voelt in eerste instantie een luisterend oor bieden en doorverwijzen naar de vertrouwenspersoon. De vertrouwenspersoon kan met de melder/slachtoffer de rollen van andere medewerkers in kaart brengen en de pester in zijn kracht zetten. De gepeste geeft zelf aan wat voor acties hij wil ondernemen en tegen wie. Als je als preventiemedewerker zelf gepest wordt, kun je altijd terecht bij de vertrouwenspersoon.

Gedragscode
Het risico van het niet aanpakken van pesten is dat het vaak leidt tot verminderde productiviteit, een hoger ziekteverzuim en een verstoorde arbeidsverhouding. In enkele gevallen kan het zelf leiden tot zelfdoding. Soms heeft pesten een externe uitstraling naar buiten de organisatie, wat imagoschade kan opleveren. Om pesten te voorkomen en aan te pakken kun je als preventiemedewerker aandringen op een gedragscode die aangeeft wat wel en niet toelaatbaar is. Let daarbij op dat je hierin ook een paragraaf over cyberpesten opneemt. 

Meer lezen
TNO heeft recent een ‘Wegwijzer Pesten’ uitgebracht. Hierin staat wat pesten is, hoe het te herkennen en wat er aan te doen is. Verder staat in het Burgerlijk Wetboek (7:658) dat de werkgever de zorgplicht heeft voor de veiligheid van de werkomgeving. Vandaar dat Minister Asscher in zijn laatste regeringsjaar Actieteams heeft ingesteld die bedrijven bezoeken en kijken wat een bedrijf doet aan het terugdringen van ongewenste omgangsvormen (waarvan pesten er een van is). Gekeken wordt naar de meldingscyclus in een bedrijf. Van belang is dat de preventiemedewerker en de vertrouwenspersoon hierin samen optrekken. De werkgever biedt zo een gezonde en veilige werkplek, een van de taken uit de Arbowet. Dit maakt hem aantrekkelijke werkgever, wat zijn uitstraling heeft naar medewerkers, toekomstige medewerkers en andere stakeholders. Want iedereen wil een veilige werkplek.