Veilig werken is herkennen, bewust worden en bewust zijn

Een deskundige op het gebied van werk en veiligheid is bekend met alle veiligheidseisen en -regels die er zijn. En toch weten we dat bijna iedere deskundige tegen de feiten aanloopt, die je als containerbegrip zou kunnen samenvatten: ongeïnteresseerdheid. Dat is jammer, want naast een wettelijke verplichting ligt er een menselijke verplichting aan bewustwording ten grondslag. Ieder mens verdient immers een veilige plek. 

De infographic ‘Herkent u een hartinfarct en hartstilstand?’ die je hier kunt downloaden, gaat over herkennen, bewust worden en bewust zijn. De infographic zou een infographic kunnen zijn over elk aspect dat te maken heeft met veilig werken. Zeker ook onderwerpen die gericht zijn op het voorkomen van calamiteiten. 

Verantwoordelijk voor veiligheid

De Arbowetgeving bijt niet snel, maar het gebeurt nog met enige regelmaat. Vooral wanneer er een calamiteit of ongeval plaatsvindt komt zij tot leven in de vorm van arbeidsinspectie. Is er sprake van verwijtbaar gedrag? Was alles qua veiligheid op orde? Etc. 

Maar los van het voldoen aan de Arbowet; wanneer wij onszelf in de spiegel aankijken, dan willen wij daar een mens zien die als werkgever zich verantwoordelijk voelt voor veiligheid. Niet omdat het moet, maar omdat het kan! Dan wil je in die spiegel toch een collega zien die zorgdraagt voor het welzijn van anderen en risico’s wegneemt, daar waar mogelijk. Vanuit die gedachte is het geen moeten, maar willen, en het wettelijk kader gebruiken als leidraad om veiligheid naar een hoger plan te tillen. Wanneer er een veiligheidsbewustzijn wordt gecreëerd door alle collega’s te informeren over de risico’s en de maatregelen om risico’s zo klein mogelijk te maken dan leg je in feite uit waar de Arbowet voor bedoeld is. Het creëren van een veilige plek voor echt iedereen binnen het bedrijf. Zorg dat veiligheidsbeleid zichtbaar is!

Veiligheid implementeren 

Een werkgever is verantwoordelijk voor de veiligheid en het welzijn van zijn medewerkers en zichzelf. Wanneer veiligheidsbeleid echt wordt geïmplementeerd binnen een organisatie dan wijst de werkgever een preventiemedewerker aan. Deze preventiemedewerker is de belichaming van de, wettelijk verplichte, persoon binnen een bedrijf die ervoor moet zorgen dat het veiligheidsbeleid wordt uitgevoerd en er draagvlak wordt gecreëerd zodat arbobeleid echt wordt ingeburgerd tot in de kern van het bedrijf. Een preventiemedewerker zorgt voor het in kaart brengen van de risico’s, en, middels het Plan van Aanpak, voor het wegnemen of verkleinen van (niet te vermijden) risico’s. Restrisico’s als brand en lichamelijk falen zijn niet uit te sluiten. 

Een preventiemedewerker kan niet in zijn eentje functioneren, draagvlak is het toverwoord hierbij. Communicatie is het toverwoord om draagvlak te creëren. 

Daarnaast is het hebben van een BHV-organisatie een verplichting uit de Arbowet. De preventiemedewerker kan in de RI&E de vraag, over of de BHV wel of niet geregeld is, met ‘ja’ of ‘nee’ beantwoorden. Bij ‘nee’ moet je heel snel aan de bak en bij ‘ja’ krijg je de kans om het antwoord aan te vullen. “Ja, de BHV is geregeld. Er zijn voldoende mensen opgeleid om de risico’s, in kaart gebracht via de RI&E, binnen ons bedrijf adequaat aan te pakken.’’ Dat zou een juist antwoord zijn.

Een BHV-organisatie opzetten gaat over meer dan een paar mensen aanwijzen die een training volgen. Vragen die moeten worden gesteld en beantwoord, gaan over voldoende beschikbaarheid op alle dagen en uren dat er wordt gewerkt, over middelen om een calamiteit op de juiste manier aan te pakken, aansturing, en kennis van de specifieke risico’s. 

Bij een brandalarm, bommelding, wateroverlast, stroomstoring of van buiten komend onheil kan het nodig zijn dat er een ontruiming moet plaatsvinden. Om dit op een veilige en snelle manier te doen, dient er een ontruimingsplan te zijn. Dit plan moet bekend zijn bij alle medewerkers. Het plan kan op één A4 staan, evenwel kan het een aantal pagina’s bevatten. In dat plan schrijf je niets meer dan procedures op waaraan iedereen zich moet houden. Bovendien zorg je voor ontruimingsplattegronden aan de muren, zodat iedereen weet waar de snelste weg naar buiten zich bevindt. 

Om het plan in het systeem van collega’s te krijgen, is het zinvol om jaarlijks één of meerdere ontruimingsoefeningen te organiseren. Een ontruimingsoefening dient feitelijk als test of medewerkers het ontruimingsplan kennen en als toets of het plan moet worden bijgesteld. Wanneer een plan niet werkt moet het worden bijgesteld. Een rapportage na afloop van de oefening dient ervoor om zwakke punten uit het plan en van de medewerkers zichtbaar te maken. Bij aanpassingen van een plan moet je denken aan gebruik maken van andere routes of het bijstellen van de benodigde ontruimers. Uiteraard is terugkoppeling van aanpassingen en waarnemingen van levensbelang. Zo weten alle medewerkers wat er van ze wordt verwacht, in geval van een ontruiming. Het is handig als werkgevers de oefeningen een beetje interactief maken. Zorg dat in een ontruimingsoefening gebruik wordt gemaakt van realistische incidenten. Incidenten waarbij je gebruik maakt van risico’s die voorkomen binnen het bedrijf zodat risicobewustzijn en geïnteresseerdheid toeneemt.

Natuurlijk moet het geen grap worden. Wanneer er dan écht iets fout gaat, denken sommigen wellicht dat dit wederom een oefening is. Maar door de jaarlijkse oefeningen leuker te maken, blijft de informatie beter hangen en is het niet alleen maar een statische training. 

Het gebeurt wel eens dat oefeningen niet tot nauwelijks plaatsvinden. Dit is natuurlijk niet handig. Het komt in veel gevallen door luiheid “omdat we toch wel weten hoe het moet”. Daar gaan er veel juist de fout in. Op momenten van calamiteiten, ontstaat er nog wel eens paniek en gebeuren er gekke dingen. Om dat te voorkomen is het niet alleen handig, maar ook uiterst aangeraden dat er jaarlijks oefeningen gedaan worden!

Bewust schade voorkomen

Bewustwording gaat dus verder dan het hart van een mens, toch durven wij de vergelijking aan. Een bedrijf dat zich bewust is van de risico’s is lichamelijk gezond. Er gaat veel minder mis in een gezond lichaam, dan in een ongezond lichaam. Uiteraard kan alsnog iets misgaan. Een gezond mens kan immers problemen krijgen aan vitale functies, zoals aan het hart. 

Wanneer je daarvan bewust bent gemaakt, kan je schade voorkomen en beperken. Juiste communicatie leert je collega’s dat ze op tijd aan de (alarm)bel trekken, wanneer het niet goed voelt als je naar je collega kijkt, of wanneer jij jezelf niet goed voelt. Maar denk ook eens aan onveilige situaties, als geblokkeerde uitgangen en afgesloten nooduitgangen. 

Gezonde organisatie

We zijn ervan overtuigd dat een goede preventieve organisatie vooraf zorgt voor minder calamiteiten en een veiligere werkomgeving, waarin medewerkers met plezier werken. Het doel van de hele Arbowetgeving is een veiligere werkomgeving die gezondheidsklachten en ongevallen voorkomt. Dit leidt tot een lager verzuim en een betere productiviteit. Wacht niet op, maar voorkom dat ongeval.

Daarmee weten we dat bijna iedere deskundige niet meer tegen de feiten hoeft aan te lopen, die we kunnen samenvatten als ongeïnteresseerdheid. Met veilig werken en bewuste keuzes maken we van ongeïnteresseerdheid geïnteresseerdheid. 

We zijn met elkaar in staat om levens te redden, maar dat moeten we mensen leren en laten inzien. Niet alleen gaat het om leven en dood. Preventief handelen voorkomt dat carrières en levens van mensen verziekt worden, door ongevallen die voorkomen hadden kunnen worden.

Veiligheid is een bewuste keuze, een werkwoord dat begint met doen!