SeRIEus: Wat kost een goede RI&E?

In het algemeen kan gesteld worden dat door het uitvoeren van de Risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) een organisatie op een gestructureerde manier de arbeidsrisico’s kan aanpakken. En zo de kans op arbeidsgerelateerd ziekteverzuim/ gezondheidsklachten en ongevallen tot een minimum proberen te beperken. Dit impliceert dan direct dat de RI&E betrekking moet hebben op de aanwezige arbeidsomstandigheden. De RI&E zal er dus voor een kantoor-organisatie heel anders uitzien dan bij een chemische fabriek. In het eerste geval zal de nadruk op beeldschermwerk en werkdruk liggen terwijl de nadruk in het tweede geval juist meer in zal zoomen op gevaarlijke stoffen, BHV, e.d. 

Waar bestaat een RI&E uit?

• Inventarisatie van de aanwezige gevaren en van de al genomen risicobeperkende maatregelen op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn, ook met specifieke aandacht voor werknemers die behoren tot de ‘bijzondere categorieën van werknemers’ (bijvoorbeeld gedeeltelijk arbeidsgeschikten, zwangeren, jeugdigen, etc.).
• De evaluatie van de risico’s die aan de gevaren zijn verbonden.
• De prioritering van de risico's.
• De vaststelling welke maatregelen genomen zullen worden: het Plan van Aanpak.

Uit de RI&E kan blijken dat specifieke nadere inventarisaties nodig zijn. Dit betreft bijvoorbeeld geluid, gevaarlijke stoffen, welzijn, (machine)veiligheid, biologische factoren en trillingen. 

Welke onderwerpen staan bijvoorbeeld in een RI&E? 

• Is er sprake van werkdruk? Zo ja, wat heeft de werkgever hier reeds aan gedaan? Kan het de gezondheid van werknemer beïnvloeden?
• Zijn er binnen het bedrijf gevaarlijke stoffen aanwezig die de gezondheid/veiligheid zouden kunnen schaden? Zo ja, welke? En is er wellicht sprake van blootstelling aan deze stoffen en zo ja, hoeveel?
• Is er sprake van een kans op fysieke overbelasting? Hoe groot is de fysieke belasting van uw werknemers?
• Zou beeldschermwerk de gezondheid van de werknemers kunnen beïnvloeden? Hoeveel beeldschermwerk doen de werknemers per dag?
• Kan het lawaai leiden tot een gevaarlijke/ongezonde situatie?
• Hoe is de BHV geregeld?
• Worden de werknemers geconfronteerd met pesten, seksuele intimidatie of geweld?

Toetsen RIE

Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen een Systeemtoets versus Scopetoets. Een systeemtoetsing mag door één van de kerndeskundigen worden uitgevoerd en is vergelijkbaar met de toetsing van voor juli 2022. De kerndeskundige beoordeelt de rapportage op volledigheid, betrouwbaarheid en actualiteit. Er wordt dus gekeken of alles dat wettelijk verplicht is voor de organisatie ook daadwerkelijk in de rapportage is beschreven. Bij de systeemtoets wordt dus niet beoordeeld of het opgenomen onderwerp aan de eisen voldoet. De systeemtoets is dus eigenlijk een algemene toetsing of alle onderwerpen beschreven zijn. 

Bij de scopetoets controleert de kerndeskundige of de RI&E voldoende ingaat op alle risico’s die zich voor kunnen doen en of deze op juiste wijze in kaart zijn gebracht. Het gaat dus veel dieper in op de specifieke onderwerpen. Bijvoorbeeld door het uitvoeren van metingen, door te bepalen of de risico’s op de juiste wijze zijn beoordeeld en door te bekijken of de juiste (verbeter)maatregelen worden beschreven. Daarbij geldt de regel dat enkel de kerndeskundige binnen zijn eigen scope een beoordeling mag uitvoeren. De verschillende kerndeskundigen zijn pas gecertificeerd als er een certificaat is afgegeven. Wanneer er sprake is van meerdere scopes binnen een organisatie, is het dus verplicht om meerdere kerndeskundigen te betrekken bij de toetsing van de RI&E.

Kosten van een RI&E

Uiteraard is het lastig om iets over kosten te roepen omdat de arbeidsrisico’s per bedrijf verschillen en het bedrijf ook in omvang kan verschillen (veel/weinig medewerkers; één of meerdere locaties, etc.). Qua kosten zijn er eigenlijk drie varianten van een RI&E maken te bedenken. Uitgangspunt is hierbij een industrieel bedrijf van circa 100 werknemers met een kantoorafdeling, twee productiehallen, logistiek en magazijn. De voornaamste risico’s zijn stof, fysieke belasting en lawaai (en voor kantoor beeldschermwerk).

1. Zelf uitvoeren met behulp van branche instrument

De werkgever voert zelf de RI&E uit met behulp van een branche instrument en laat een gecertificeerde arbodienst of een gecertificeerde arbokerndeskundige de RI&E en het bijbehorende Plan van Aanpak toetsen. Zij beoordelen dan eigenlijk of de ingevulde RI&E compleet en betrouwbaar is en uitgaat van de huidige stand van wetenschap en techniek. Ook stellen zij een advies op aan de werkgever o.a. over het Plan van Aanpak. Het betreft hier dus een systeemtoetsing.

Doordat de werkgever zelf de RI&E uitvoert zal de out-of-pocketkosten voor de papieren toetsing laag zijn. Grofweg is de tijdsinvestering voor het beoordelen van de RI&E, het schrijven van een advies en dit advies met de werkgever bespreken ruim een dag werk. Uitgaande van een gemiddeld uurtarief van € 140,- betekent dit ongeveer € 1.400,- / € 1.500,-. Deze variant betekent wel dat de werkgever er zelf veel tijd in moet steken.

2. Zelf uitvoeren samen met arbodeskundige

Een tweede variant is dat de werkgever de RI&E uitvoert maar dat een gecertificeerde arbokerndeskundige wel nog een rondgang door het bedrijf maakt en/of interviews houdt. Vervolgens wordt op basis van die inzichten de RI&E en het Plan van Aanpak getoetst en komt er een advies naar de werkgever. Ook hier gaat het wederom om een systeemtoets.

De basis is weer pakweg € 1.400,- / € 1.500,-. Voor de toetsing, de brief en de bespreking hiervan maar dan komen er nog kosten bij voor de rondgang en enkele interviews. Uitgaande van 1,5 dag komt het bedrag dan neer op € 2.000,-. Gezamenlijk betekent dit circa € 3.500,-.

3. Uitbesteden aan arbokerndeskundigen

De laatste variant is dat de werkgever de RI&E geheel uitbesteed aan meerdere gecertificeerde arbokerndeskundigen. Deze zullen het beleid bestuderen, een rondgang door het bedrijf maken en aanvullende interviews houden (of een vragenlijstonderzoek). 

Gelet op de risico’s (stof, fysieke belasting en lawaai en voor kantoor beeldschermwerk) zal een hogere veiligheidskundige lawaai inventariseren. De andere drie thema’s liggen bij de arbeidshygiënist. De uitvoer ligt dus bij 2 kerndeskundigen. Het gaat hier dan over een systeem- en een scopetoetsing.

De toetsing hoeft niet opgenomen te worden omdat het reeds door gecertificeerde arbodeskundigen is gedaan. Wel dient de werkgever zelf een Plan van Aanpak op te stellen, maar de arbodeskundigen kunnen hierin een voorzet geven. Echter omdat het ook vaak gaat over prioriteiten en financiële middelen/investeringen zal dit uiteindelijk door de werkgever zelf gedaan moeten worden. Geschat wordt dat de tijdsinvestering voor het geheel uitvoeren van de RI&E uitkomt op +/- 50 uur. Hiervoor heeft de werkgever dan een RI&E rapport, inclusief Plan van Aanpak welke ook met de werkgever besproken is. Dit betekent dan circa € 8.000,-. De kosten zijn het hoogste, maar het vraagt de minste tijdsinvestering van de werkgever zelf. Deze kosten zijn aanzienlijk hoger dan voor de invoering van systeem- en scopetoetsing. Vroeger was een kerndeskundige voldoende, nu niet meer. zie ook SeRIEus: de rol van de kerndeskundige. 

Zoals reeds aangegeven kan uit de RI&E naar voren komen dat een andere nadere inventarisatie wenselijk is (bijvoorbeeld Psychosociale arbeidsbelasting, waarvoor een A&O-er nodig is). Dit betekent dan uiteraard ook extra kosten. Het is belangrijk om hiermee rekening te houden. Soms is het goedkoper om direct met de RI&E ook een nadere inventarisatie uit te voeren. 

Vraag en aanbod

Zoals met alles kun je bovengenoemde varianten uiteraard ook goedkoper krijgen (en wellicht ook veel duurder). Waarschijnlijk zal de inhoud dan ook sterk verschillen, bijvoorbeeld direct inclusief een nadere inventarisatie.
Met name als het goedkoper aangeboden wordt, moet je je afvragen of het wel volledig en correct is. Belangrijk is om goed uit te vragen of het een systeem- of een scopetoetsing betreft.

Vaak is de consequentie van een goedkopere offerte dat de arbodeskundige er minder tijd aan zal besteden en dit kan betekenen dat onderwerpen overgeslagen worden of te weinig diepgang krijgen. Helaas betekent goedkoop dan dus ook duurkoop en kan de Inspectie SZW een boete opleggen omdat de RI&E niet correct of volledig uitgevoerd is.

Regelmatig ontbreekt bijvoorbeeld een PAGO-advies in de RI&E-rapportage. Zeker als de RI&E uitgevoerd wordt door een zelfstandig erkende arbodeskundige wordt dit niet meegenomen omdat dit de prijs lager houdt. Voor het PAGO-advies is namelijk ook een advies van de bedrijfsarts belangrijk (en daardoor stijgen de kosten).

Middels aanbesteding of door het aanvragen van meerdere offertes kan de werkgever de kosten lager houden doordat de arbodiensten/arbodeskundigen concurrerende offertes neer moeten leggen. Bestudeer steeds kritisch de aangeleverde offertes omdat hierin vermeld staat wat de aanbiedende partij wel en wat niet geleverd wordt tegen welk tarief. Zodoende weet je aan de voorkant al of de RI&E compleet is of dat het om een deel van de RI&E gaat.

Soms wordt bijvoorbeeld het onderdeel Psychosociale arbeidsbelasting er uit gelaten omdat er al een medewerkerstevredenheidsonderzoek (MTO) loopt. Of het wordt meegenomen met het PMO/PAGO Toets dan wel of het MTO (of PAGO/PMO) voldoet aan alle eisen vanuit de Arbowet inzake Psychosociale arbeidsbelasting. Anders bestaat de kans dat de RI&E niet compleet is omdat dit thema onvoldoende uitgediept is.