Nachtwerk alleen als het noodzakelijk is

Slaapproblemen en vermoeidheid staan al langer bekend als gezondheidsproblemen als gevolg van nachtwerk. Blootstelling aan nachtwerk leidt bijvoorbeeld ook tot een verhoogd risico op diabetes en hart- en vaatziekten. Vanwege deze negatieve effecten van nachtwerk komt de Nederlandse vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde met een richtlijn voor nachtwerk.

Dat nachtwerk kan leiden tot slaapproblemen en vermoeidheid zal niet verrassend zijn. Er kunnen echter ook andere gezondheidsproblemen optreden met serieuze gevolgen op de lange termijn, zoals diabetes en hart- en vaatziekten. Vanwege deze gevolgen, maar daarnaast ook de toename van nachtwerk, bestaat binnen de beroepsgroep de wens voor een richtlijn op dit onderwerp. Maatschappelijk komt er ook steeds meer aandacht voor de gevolgen van nachtwerk. Daarom komt de Nederlandse vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB met de nieuwe richtlijn ‘Nachtwerk en gezondheid’.

Verhoogd risico
Na vijf jaar nachtdiensten kan ongeveer 3% van de gevallen van diabetes mellitus bij nachtwerkers worden verklaard door nachtwerk, na 40 jaar nachtdiensten is dat circa 21%. Voor hart- en vaatziekten loopt dit op van ongeveer 4% tot 23% van de gevallen onder nachtwerkers. Dat betekent dat iemand die 40 jaar nachtwerk heeft verricht, een geschat verhoogd risico loopt op diabetes of een hart- of vaatziekte van respectievelijk 7 en bijna 8 procentpunten vergeleken met iemand die geen nachtwerk heeft verricht.

Het is belangrijk om na te gaan of het echt noodzakelijk is werkenden bloot te stellen aan nachtwerk of dat nachtwerk vermeden kan worden. Dat is de eerste stap volgens de arbeidshygiënische strategie. Het advies in de richtlijn voor werkgevers is om geen of zo min mogelijk gebruik te maken van nachtwerk en alleen als daarvoor gegronde redenen zijn.

Gelijke bezetting
Denk bij beperken van nachtwerk ook aan aanpassen van aanvangstijden van diensten, inroosteren van parallelle ploegen in dagdiensten, nagaan of voor alle functies nachtwerk noodzakelijk is en of ’s nachts een gelijke bezetting nodig is als overdag. Houd rekening met de individuele belasting als nachtwerk over een kleine groep werkenden wordt verdeeld.

Financiële compensatie van nachtwerk is geen maatregel ter beperking van gezondheidsrisico’s en daarmee geen rechtvaardigingsgrond voor nachtwerk. Blootstelling aan arbeidsrisico’s tegenover beloning zetten, bevordert zowel de arbeidsrelatie als de veiligheid en gezondheid van werknemers niet.

Bron: NVAB