Vooral arbeidsmigranten slachtoffer van arbeidsuitbuiting en ernstige benadeling
In de afgelopen 2 jaar zijn tien strafrechtelijke onderzoeken naar arbeidsuitbuiting afgerond in Nederland. Ook zijn er 52 bestuursrechtelijke onderzoeken ernstige benadeling afgerond. Van de ruim 250 slachtoffers is het merendeel arbeidsmigrant. Dat blijkt uit de Monitor ‘arbeidsuitbuiting en ernstige benadeling’ van de Nederlandse Arbeidsinspectie.
Arbeidsuitbuiting en ernstige benadeling van werknemers vinden niet alleen in de glastuinbouw en vleesverwerkende industrie, maar in allerlei sectoren van de arbeidsmarkt plaats. In de meeste gevallen wordt arbeidsuitbuiting en ernstige benadeling vastgesteld bij ondernemingen die op het eerste oog betrouwbaar lijken. Het gaat vaak om banen waarvoor geen of weinig opleiding nodig is en het betreft voornamelijk vies, gevaarlijk of zwaar werk.
Monitor arbeidsuitbuiting en ernstige benadeling
In 2020 en 2021 zijn in Nederland tien strafrechtelijke onderzoeken naar arbeidsuitbuiting afgerond met in totaal 26 slachtoffers en negentien daders. Daarnaast zijn er 52 bestuursrechtelijke onderzoeken ernstige benadeling afgerond waarbij 235 werkenden en 59 werkgevers betrokken waren. Dat staat in de eerste Monitor arbeidsuitbuiting en ernstige benadeling van de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA). De inzichten uit deze tweejaarlijkse rapportage moeten helpen bij de aanpak van misstanden en effectieve bescherming van slachtoffers.
Uit de afgeronde onderzoeken blijkt dat bijna alle slachtoffers van arbeidsuitbuiting en ernstige benadeling arbeidsmigranten zijn. Het zijn overwegend mannen. Meer dan de helft van de slachtoffers van arbeidsuitbuiting en ruim driekwart van de ernstig benadeelden verblijft en werkt legaal in Nederland.
All-inclusive
De slachtoffers en ernstig benadeelden maken meestal lange dagen, ontvangen weinig of te weinig loon en hebben een flexibel contract. De NLA ziet dat daders of werkgevers vaak al het benodigde voor de arbeidsmigranten organiseren; all-inclusive. Van de reis naar Nederland en een baan tot huisvesting en verzekeringen. Zo binden de werkgevers slachtoffers of ernstig benadeelden aan de situatie. Ook kunnen gemaakte schulden, de inname van identiteitsdocumenten, psychische druk of geweld de arbeidsmigranten beletten om misstanden te melden en de situatie te beëindigen.
Uit onderzoek van de NLA blijkt dat daders en betrokken werkgevers vaak mannen zijn met de Nederlandse nationaliteit. Zij werven de slachtoffers en ernstig benadeelden veelal in het land van herkomst. Overeenkomsten in taal en cultuur tussen daders en slachtoffers kunnen daar bij een rol spelen.