CE-markering op machines

Er bestaat veel onduidelijkheid over de CE-markering van nieuwe machines. Veel bedrijven denken dat ze klaar zijn als ze een nieuwe machine kopen. Helaas dat is niet zo. Voor preventiemedewerkers geldt een signalerende taak. Hoe zit het qua wetgeving en waar moet je op letten?

De eisen voor machines die na 31 december 1994 in de EER in de handel zijn gebracht, staan in het Warenwetbesluit Machines. Deze eisen gelden voor nieuwe machines en voor tweedehands machines, die van buiten de EER zijn geïmporteerd.

De eisen aan deze machines hebben tot doel om: 

• algemene belangen te beschermen, zoals veiligheid, gezondheid, en milieukwaliteit; 

• vrij verkeer van goederen in Europa te bevorderen en eerlijke handelsverhoudingen te waarborgen.

In bijlage 1 van de Europese Machinerichtlijn 2006/42/EG zijn de essentiële veiligheidseisen opgenomen. De fabrikant is verantwoordelijk en aansprakelijk voor zijn product. Onder Richtlijn 2006/42/EG vallen machines, verwisselbare uitrustingsstukken, veiligheidscomponenten, hijs- en hefgereedschappen, kettingen, kabels en banden, verwijderbare mechanische overbrengingssystemen en niet-voltooide machines. 

Stappen van conformiteitsprocedure

Fabrikanten van nieuwe en tweedehands machines die na 31 december 1994 in de Europese handel zijn gebracht, moeten de zogenoemde conformiteitsprocedure doorlopen. Die bestaat uit de volgende stappen:

1. Risico’s van de machine beoordelen. 

2. Risicobeoordeling vastleggen in een Technisch Dossier. 
   Het dossier moet aantonen dat de machine in overeenstemming is met de eisen van de richtlijn. In Bijlage VII worden de documenten genoemd die minimaal aanwezig moeten zijn in het dossier, waaronder constructietekeningen, testresultaten en een beschrijving van de beschermingsmaatregelen. Ook de EG-verklaring van overeenstemming moet worden toegevoegd aan het dossier.

3. Risico’s beheersen door te voldoen aan essentiële veiligheidseisen. Voorbeelden om deze eisen in te vullen zijn te vinden in Europees geharmoniseerde normen. 

4. Verklaring van Overeenstemming (VVO) opstellen, waarin de fabrikant verklaart dat de machine veilig is en zich daaraan committeert. 
   De fabrikant is verantwoordelijk voor de controle op de conformiteit van zijn producten aan de machinerichtlijn. Voor de controle op producten genoemd in Bijlage IV van de richtlijn die niet voldoen aan de toepasselijke EN-normen, moet hij een notified body inschakelen. Een notified body is een door de overheid aangewezen (keurings)instantie dat van producten of machines moeten testen of zij aan de daarvoor geldende (Europese) richtlijnen voldoen. Dit betreft zeer gevaarlijke machines. In alle gevallen moet de fabrikant een EG-verklaring van overeenstemming opstellen en ondertekenen. 

5. Gebruiksaanwijzing opstellen (in de taal van het land). 

6. CE-markering aanbrengen op de machine.
   Deze markering bevestigt dat de machine aan de Europese Machinerichtlijn voldoet. Als alle noodzakelijke stappen met succes zijn voltooid, moet de fabrikant het CE-markering op zijn product aanbrengen. Aanwijzingen daarvoor staan in Bijlage III van de richtlijn. De markering moet worden aangebracht in de onmiddellijke nabijheid van de naam van de fabrikant. Als een notified body betrokken is bij de productie controlefase, dan moet ook diens unieke identificatienummer daarbij worden afgebeeld.

Nieuwe machine kopen, waar moet je op letten?

Waar moet je als preventiemedewerker opletten wanneer het bedrijf een nieuwe machine koopt? 

1. De meeste bedrijven zeggen dat ze een nieuwe machine met CE kopen en dat deze per definitie veilig is. Helaas is dat niet zo. Regelmatig komt voor dat de machine helemaal niet voldoet aan de eisen van de arbeidsomstandighedenwet en/of de machine richtlijn. De leverancier mag namelijk zelf de CE-markering aanbrengen.

2. Vaak heeft een samengestelde machine, bestaande uit diverse machines, verschillende CE-markeringen. Dat kan niet. Een samengestelde machine moet maar 1 CE-markering hebben. Er moet dus een persoon of instantie zijn die de uiteindelijke CE-markering en de verklaring van overeenstemming afgeeft. Zo niet dan moet het bedrijf dat zelf doen en is het bedrijf dan ook volledig verantwoordelijk voor de veiligheid van de samengestelde machine en moet de conformiteitsprocedure doorlopen.

3. Aan de machine zijn twee werkplekken waar medewerkers aan de machine werken. Je wilt dat er drie werkplekken zijn waar medewerkers aan werken. Je hebt een probleem want de machine is daar niet voor gemaakt. De machine heeft vaak geen derde noodstop voor de derde werkplek.

4. Het bedrijf wil de nieuwe machine (van na 31 december 1994) aanpassen. Wanneer deze aanpassing substantieel is (besturingstechnisch, noodstop  etc) dan vervalt de CE-markering van de fabrikant. Het bedrijf is de ‘nieuwe fabrikant’ en is wettelijk verantwoordelijk en aansprakelijk voor het gewijzigde product. Als het bedrijf de machine zelf wil aanpassen, moet het typeplaatje worden verwijderd en doorloopt het bedrijf de conformiteitsprocedure als fabrikant. Is de aanpassing niet substantieel, dan hoeft deze procedure niet doorlopen te worden. Je kunt de machine gewoon (laten) aanpassen.

5. Maak altijd een opleverrapport en houd altijd de normen van de Arbowet aan.

6. Voer een machine RI&E uit volgens artikel 5. Het kan zijn dat er door het plaatsen van de nieuwe machine nieuwe risico’s ontstaan zijn.

Machines vóór 1 januari 1995 in de Europese handel 

Als de machines substantieel worden gewijzigd dan vallen ook deze machines onder het regime van de Machinerichtlijn. Dat betekent dat ook deze machines de conformiteitsprocedure moeten doorlopen. Voor alle overige machines voor 1995 moet er een machine RI&E uitgevoerd worden als onderdeel van de RI&E (arbeidsomstandigheden wetgeving).

Samenvatting

Machines van voor 1995	Machines van voor 1995 Substantieel gewijzigd	Machines van na  1995	Machines van na 1995 Substantieel gewijzigd
Uitvoeren machine RI&E (bedrijf)	Machine moet voldoen aan de machine richtlijn ( bedrijf) en uitvoeren machine RI&E (bedrijf)	Machine moet voldoen aan de machine richtlijn (fabrikant) en machine RI&E uitvoeren (bedrijf)	De machine moet opnieuw voldoen aan machine richtlijn (fabrikant of bedrijf) en uitvoeren machine RI&E (bedrijf)

Voorbeelden van substantiële wijzigingen

• Heftrucks kunnen in potentie meer dan producten heffen op de vorken. Ze kunnen ook worden omgebouwd tot hijswerktuigen. En met kleminrichtingen kunnen producten ook worden ingeklemd. Dit zijn substantiële wijzigingen.

• Machine wordt omgebouwd voor het produceren van andere producten.

• Aan de machine worden meer werkplekken gecreëerd.

• Andere functie (bijvoorbeeld andere bediening, schakelschema, hijsen in plaats van heffen). 

• Verandering van prestatievermogen, dimensies en/of overbrengingen.

• Ander besturingssysteem (zoals een noodstopcircuit of relaisbesturing vervangen door een PLC).

• Mechanische aanpassingen (zoals een kraan hoger maken). 

• Nieuwe functies toevoegen (bijvoorbeeld een klem-, hef- en hijsinrichting aanbrengen op heftrucks en graafmachines).

• De machinelijn wordt uitgebreid met een of meerdere machines.