Teambuilding is niet zonder risico

Risico’s die niet in de RI&E staan: teambuilding

In het kader van teambuilding organiseren veel organisaties out-doorachtige activiteiten voor hun afdelingen of teams. Zo leren de collega’s elkaar op een andere manier kennen en het draagt bij aan de teamspirit en de samenwerking. Zeker rondom de vakanties (zomer en kerst) trekken afdelingen er vaak op uit. Maar hoe zit het nu met de risico’s? En wie is aansprakelijk als er iets gebeurt?

Welke risico’s mensen tijdens een teambuilding lopen, verschilt uiteraard per activiteit. Over het algemeen gaat het vaak goed, maar toch kan het ook gruwelijk misgaan. Dit varieert van serieuze snijwonden en botbreuken tot zelfs overlijden. Een bekend voorbeeld uit 2007 is een incident van een landelijke winkelketen/drogist waarbij twee medewerkers omkwamen omdat zij van een vlot afgleden. Als het een stadswandeling betreft zullen de risico’s nihil zijn. Hetzelfde geldt voor gezamenlijk spelachtige activiteiten en raadsels oplossen in een escaperoom. De risico’s worden anders als er meer fysieke activiteiten georganiseerd worden. Denk bijvoorbeeld aan het klassieke vlotbouwen, maar ook gezamenlijk roeien, touwtrekken, brommer/scooter rijden, slipcursussen, karten of quad rijden, kook-workshops, abseilen, dansworkshops, e.d.

Met gezond verstand
Het is belangrijk om vooraf te onderkennen dat de werkgever verantwoordelijk en aansprakelijk is als de activiteit door de werkgever zelf uitgevoerd wordt. Deze aansprakelijkheid wordt groter als de activiteit op de werkplek zelf georganiseerd wordt en de teambuildingsactiviteiten verplicht zijn. Maar ook als dit niet zo is, dan nog heeft het een duidelijke relatie naar het werk en de werkgever. Veelal vinden deze activiteiten ook (deels) plaats binnen de afgesproken werktijden. Het wordt dan vanuit de jurisprudentie gezien als ongeval tijdens het werk. Ook al is de werkgever aansprakelijk, dit ontslaat de medewerker er niet van om activiteiten met ‘gezond verstand’ uit te voeren.

Goed werkgeverschap
De Hoge Raad baseert de aansprakelijkheid van de werkgever op het beginsel van goed werkgeverschap. Indien een werkgever een bedrijfsuitje organiseert of laat organiseren waaraan een bijzonder risico op schade voor de deelnemende werknemers is verbonden, moet hij aan zijn zorgplicht voldoen om aansprakelijkheid bij ongevallen te voorkomen.

Verplicht of niet?
Vaak wordt een activiteit door derden begeleid. Dan is in eerste instantie deze organisatie verantwoordelijk. Veelal zullen de organisatoren de medewerkers dan ook wijzen op de veiligheidsaspecten en risico’s. Opvallend vaak wordt BHV nauwelijks benoemd terwijl mensen, als ze binnen zitten in bijvoorbeeld een escaperoom, toch ‘vast’ zitten. Hetzelfde geldt bij koken waarbij open vuur gebruikt wordt. De aansprakelijkheid wordt een lastiger verhaal omdat dan duidelijkheid moet bestaan over wie verantwoordelijk is voor de uitvoering van de activiteit (de organisatie die dit verzorgt) maar ook: was de medewerker verplicht om deel te nemen en was de medewerker voldoende voorgelicht en beschermd? (werkgeversverantwoordelijkheid).

Ziekteverzuim
Los van aansprakelijkheid wordt zowel de werkgever als de medewerker die het betreft, bij een ongeval of letsel, geconfronteerd met ongemak. Dit kan een pijnlijke schouder of knie zijn maar kan ook leiden tot ziekteverzuim. Mede daarom zijn steeds meer bedrijven terughoudend met fysieke teambuildingsactiviteiten.

Arbobeleid
De activiteiten van de teambuildingsdag zullen niet opgenomen worden in de RI&E en het arbobeleid. Dat hoeft ook niet. Echter als de werkgever op regelmatige basis (bijvoorbeeld jaarlijks) iets organiseert, is het wel goed om een beleid vast te stellen hoe hiermee om te gaan (zie hieronder wat tips). Dan geldt dit direct voor alle afdelingen en teams.

Bedenk dat teambuilding inherent is aan het werk en dus wel als werkzaamheden getypeerd kunnen worden.

Teambuilding: tips voor preventiemedewerker

Betrek bij de organisatie van een teambuildingsactiviteit altijd ook de preventiemedewerker. Deze kan de mogelijke risico’s mede inschatten en advies geven om wel/niet deze activiteit te organiseren danwel waarop gelet moet worden;

Zorg voor voldoende bescherming bijvoorbeeld bij ‘valgevaar’ (indien dit wenselijk is gelet op de risico’s, bijvoorbeeld kniebescherming);

Het is wenselijk (en ook gemakkelijker) om een teamactiviteit uit te laten voeren door derden. Dan ligt de aansprakelijkheid ook bij die organisatie.

Organiseer teambuilding vooral op vrijwillige basis, immers als het teamuitje vrijwillig is, ligt de aansprakelijkheid ook bij een medewerker. Wanneer men verplicht moet deelnemen, is de werkgever in de meeste gevallen aansprakelijk voor letsel of schade van de werknemer. Alleen wanneer een werknemer zich opzettelijk roekeloos gedraagt of zich bewust begeeft in een gevaarlijke situatie, is dit in principe niet het geval. Bij vrijwillige bedrijfsuitjes is de werkgever minder snel aansprakelijk voor ongevallen. Let op: er bestaat ook een ‘gevoel van vrijwilligheid/verplichting’ voor de werknemer. Als er bijvoorbeeld ook klanten meegaan met een bedrijfsuitje, voelt de werknemer zich toch verplicht om mee te gaan. Dit zal zwaarder meewegen bij een gang naar de rechter;

Bespreek vooraf de activiteit (en de mogelijke risico’s) door met de externe organisatie en zorg voor adequate voorlichting/bescherming richting de medewerkers;

De werkgever wordt ook door de rechter aangesproken indien deze onvoldoende heeft gedaan om dekking te bieden tegen door werknemers op te lopen schade. Dit betekent o.a. dat de werkgever een verzekering kan afsluiten voor eventueel letselschade en de deelnemende werknemers erop kan wijzen dit zelf te doen.

Tot slot: ook borrelen is niet zonder risico's
Teambuilding is leuk en goed om te organiseren, maar het is niet zonder risico. Ook hierin heeft de preventiemedewerker een rol. Vaak wordt de activiteit afgesloten met een etentje of borrel. Ook hiervoor geldt: zolang de organisatie de borrel betaalt is de locatie waar het plaatsvindt (kantoor of niet kantoor) geen issue en is de werkgever verantwoordelijk. Ook dit is niet zonder risico’s, zie bijvoorbeeld de artikelen Risico’s die niet in de RI&E staan: het bedrijfsfeest en Alcohol op de kerstborrel.