Aandacht voor psychosociale arbeidsbelasting door onduidelijk wetsvoorstel

Meerdere politieke partijen hadden in hun verkiezingsprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen het zogenoemde recht op onbereikbaarheid staan. Werknemers ervaren het buiten werktijd reageren op mails en appjes als extra druk. Dit in combinatie met thuiswerken maakt de grens tussen werk en privé steeds vager. PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk diende een initiatiefwetsvoorstel in om een gesprek tussen werkgever en werknemer aan te gaan over bereikbaarheid buiten werktijd.

Het recht op onbereikbaarheid is geen nieuw idee op het gebied van psychosociale arbeidsbelasting. De Arbowet bevat hier al een bepaling over. Werkgevers zijn verplicht om maatregelen te treffen om de risico’s die met psychosociale arbeidsbelasting samenhangen te beheersen. Ook in meerdere cao-onderhandelingen is het recht op onbereikbaarheid besproken. De gehandicaptenzorg was de eerste sector die het recht op onbereikbaarheid opnam in de cao.

Europees recht op onbereikbaarheid

Meerdere Europese landen, waaronder Frankrijk, kennen al langer een dergelijke wet. Het Europees Parlement nam onlangs een motie aan voor een Europees recht op onbereikbaarheid. De coronacrisis en het thuiswerken heeft aangetoond hoe nodig een dergelijke wet is. Daarom wil PvdA-Kamerlid Van Dijk vaart maken met de behandeling. Want hij vindt dat je die telefoon of laptop na een dag werken ook gewoon even weg moet kunnen leggen. Van Dijk stelt in zijn wetsvoorstel een gesprek tussen werkgever en werknemer voor. Dit gesprek moet gaan over dat bereikbaarheid buiten werktijd onderdeel is van het beleid om problematische werkdruk tegen te gaan.

De Raad van State (RvS) is kritisch over het initiatiefwetvoorstel. De Afdeling advisering van de RvS onderschrijft het belang van burn-outpreventie in de werksfeer en begrijpt dat in dat kader aandacht wordt besteed aan bereikbaarheid buiten werktijd. Zij acht echter onvoldoende aangetoond dat het wettelijk voorschrijven van een gesprek over bereikbaarheid noodzakelijk is. De Arbowet bevat al een bepaling over psychosociale arbeidsbelasting. Op grond daarvan zijn werkgevers verplicht om maatregelen te treffen om de risico’s die daarmee samenhangen te beheersen.

Zelfregulering en maatwerk

Het wetsvoorstel past bovendien niet bij de Arbowet die uitgaat van zelfregulering en maatwerk. In de praktijk vinden ook al tal van initiatieven plaats, constateert de RvS. In reactie op het wetsvoorstel is vanuit de werkgevers voorgesteld om de Stichting van de Arbeid een handreiking te laten ontwikkelen over bereikbaarheid en hierbij een aanpak voor het midden- en kleinbedrijf te ontwikkelen. De sociale partners hebben ook al enkele cao’s afgesloten met afspraken over bereikbaarheid en geven aan dat zij dit verder willen ontwikkelen.

Verder is onduidelijk hoe enkel het verplicht voeren van een gesprek zal bijdragen aan oplossing van het probleem. De titel van het voorstel suggereert dat het een recht op onbereikbaarheid wil invoeren, terwijl het voorstel daar niet in voorziet. Vanwege deze bezwaren adviseert de RvS af te zien van het voorstel.

Bron: PvdA, FNV en Raad van State